انواع فرش دستباف ایرانی : قدمت هنر قالی بافی در ایران به بیش از 2500 سال پیش باز می گردد. در ابتدا فرشهای ایرانی به عنوان ابزار ضروری برای پوشاندن کف زمین برای عشایر چادرنشین بافته می شدند تا دربرابر سرما و رطوبت محافظت شوند.
پیشرفت طبیعی مهارت و هنر به کار رفته در خلق این آثار طی قرن ها در طول دوره های صلح و جنگ از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. با توسعه تجارت بین الملل، انواع طرح ها و نقش ها شکل گرفته است.
اولین مدرک مستند در مورد وجود فرش از متون چینی که مربوط به سلسله ساسانیان است (224 – 641 میلادی) برگرفته شده است. در سال 628 میلادی، امپراتور هراکلیوس فرشهای مختلفی را از فتح تیسفون، پایتخت ساسانیان به دست آورد.
اعراب همچنین در سال 637 میلادی، تیسفون را فتح کردند و گفته می شود که در میان غنایم شان، فرشهای زیادی وجود داشته که یکی از آنها فرشهای معروف باغ، “بهارستان” بود.
این فرش به عنوان باارزش ترین فرش زمانه در تاریخ شناخته شده است که در زمان سلطنت خسرو اول (531 – 579 میلادی) با ابعاد 4 در 1 متر و چندین تُن وزن بافته شد.
گفته می شود پادشاه در زمستان روی فرش قدم می زده است به یاد زیبایی بهار بیافتد. با این حال ، هنگامی که اعراب حمله کردند، این فرش با شکوه را تکه تکه کردند و هر تکه را جداگانه به فروش رساندند.
در 25 سال آخر قرن نوزدهم و در زمان سلطنت قاجار، تجارت و صنایع دستی اهمیت خود را دوباره به دست آورد. با کمک بازرگانان تبریز صادرات فرش به اروپا از طریق استانبول، بار دیگر شکوفا شد.
در اواخر قرن نوزدهم برخی از شرکت های اروپایی و آمریکایی حتی در ایران تجارت راه اندازی کردند و تولید صنایع دستی را برای بازارهای غربی ترتیب دادند. از طریق این توسعه، طرح های جدید با سلایق غربی نیز تولید شد.
امروزه بافت فرش یکی از رایج ترین صنایع دستی در ایران است. فرشهای ایرانی به دلیل غنی بودن در رنگ، تنوع طرح های هنری دیدنی و کیفیت مشهور هستند. فرش های ایرانی در کاخ ها، ساختمان های معروف، عمارتها و موزه های سراسر جهان، همیشه جزء یکی از گنجینه های با ارزش هستند.
آنچه جالب است بدانید این است که این تکنیک های متمایز بافندگی ، مواد مورد استفاده و طرحهای فرش ها فقط خلق های تصادفی نیستند. قبایل مختلف و مناطق مختلف انواع فرشهای خاص خود را تولید می کنند که با ویژگی های بارزی که دارند نسبت به هم به راحتی قابل شناسایی هستند.
فرشهای تولید شده توسط بافندگان عشایر به طور قابل توجهی نسبت به فرش هایی که بافندگان روستا یا شهر تولید می کنند قابل تمایزهستند.
در اینجا سه دسته از فرش های ایرانی را از لحاظ نوع بافت معرفی می نماییم:
فرش های عشایری
این فرشها که توسط عشایر، بافته می شوند معمولاً دارای نقوش بدوی و رنگهای محدود، مانند قرمز و آبی هستند. ماهیت و طبیعت بافندگان نقش مهمی در نمایش محصول نهایی دارد.
فرشها روی زمین یا یک دستگاه افقی بافته می شوند وهنگام رفتن به یک چراگاه جدید به راحتی دستگاه را جابجا می کنند و دوباره آن را در محل جدید قرار می دهند. هربار که بافنده دستگاه را تنظیم می کند پشمی که به خاطرجابه جایی ها از هم باز شده است، دوباره به حالت اولیه ی خود برمی گردد.
در مکان جدید، تنظیم دستگاه به دقیقا همان شکل و حالت قبلی برای بافنده ممکن نیست و شامل تغییراتی است و به همین خاطر فرشهای عشایری اغلب دارای اشکال نامنظمی هستند.
اما این شکل های نامنظم زیبایی زیادی را ایجاد کرده و بسیاری از خریداران فرش را به خود جذب کرده است زیرا این سبک نسبت به طرح های متقارن امروزی فرش ها بسیار منحصر به فرد است.
نمونه هایی از فرش های قبیله ای عبارتند از: گبه، فرش بختیاری و فرش بلوچی
فرش های روستایی
فرشهای بافته شده در روستاهای ایران معمولاً از کیفیت بالاتری نسبت به فرش های عشایری برخوردار بوده و از شکل منظم و سازگار تری برخوردار هستند. یکی از مهمترین دلایل آن هم این است که با استفاده از یک دستگاه (دار) ثابت بافته می شوند.
روش بافندگی نیز کمی متفاوت است. چون این فرش ها معمولاً دارای یک تار و پود پنبه ای هستند که باعث پایداری فرش می شود و مقاومت آن ها را در برابر انقباض افزایش می دهد. همچنین ، با دسترسی آسانتر به رنگهای مدرن، بافندگان رنگ های مختلفی را در بافت خود گنجانیده اند.
فرشهای روستایی را می توانید در رنگهایی مانند قرمز و آبی تا طلایی و بژ و زرد پیدا کنید.فرش های معروف روستایی عبارتند از: آباده، هریس، همدان
بافته های شهری
فرشهای بافته شده شهری از بالاترین کیفیت برخوردار هستند. بافندگان از یک دار عمودی ثابت استفاده می کنند که به آنها اجازه می دهد تا بافت بسیار بهتری داشته باشند و همچنین تراکم گره بسیار بیشتری در هر اینچ مربع دارند.
این فرش ها دارای طرح های بسیار پیچیده ای در طیف وسیع تری از رنگ ها و حاشیه های متنوع هستند. نمونه هایی از بافت های شهری شامل کاشان ، تبریز و نائین است.
مهم نیست که منشأ ، طرح ، رنگ و اندازه آنها چیست ، هر نوع فرش ایرانی زیبایی و جذابیت خاص خود را دارد که در سلایق افراد مختلف متفاوت دیده می شود.
