فرش ماشینی کلاسیک چگونه فرشی است ؟

صنعت فرش ماشینی از سال 1352 در ایران پا گرفته است. فرش ماشینی کلاسیک ابتدا با ماشین‌ های ژاکارد مخمل بافته می‌شد. اولین کارخانه فرش ماشینی در شهر فرش کاشان با همت آقای تفضلی ( مقلب به ارباب تفضلی ) پا گرفت. اگر چه فرش ماشینی هرگز نتوانست با فرش دست بافت رقابت نماید، اما به مرور با بهتر شدن انواع ماشین‌ فرش بافی اوضاع بازار فروش آن بهبود یافت و کم کم توانست در بازار داخلی و خارجی جای خود را باز کند.

امروزه بازار خرید فرش ماشینی بسیار خوب است و برخی از فرش‌های تولیدی را دست بافت گونه می‌نامند چرا که طرح و نقشه ان بسیار به طرح و نقشه فرش دست بافت شبیه است. امورزه تولید فرش ماشینی انواع مختلفی دارد.

انواع فرش ماشینی:

انواع گلیم فرش، جاجیم ماشینی، قالی ماشینی، فرش پتینه، فرش کلاریس، گبه ماشینی و … هستند. هرکدام از این فرش‌ها خود به مجموعه‌های کوچکتر و متنوع‌تری تقسیم می‌شوند. بطور مثال فرش گلاریس خود شامل تمام انواع فرش می‌شود.

معنی تراکم و شانه در فرش ماشینی:

هنگام چله کشی قالی ماشینی اگر در هر متر مربع 700 تار چله کشی کنند، می‌گویند فرش 700 شانه است. این به معنای ان است که تعداد گره‌های عرضی هر متر مربع از این قالی 700 عدد خواهد بود در هنگام بافت ماشینی و از نظر طولی هر تعداد فرش گره بخورد، می‌گوییم تراکم.

در هر متر مربع حاصل ضرب گره تراکم در گره شانه کیفیت و استحکام فرش را معرفی می‌کند.باید بدانیم که هر ماشینی می‌تواند شانه و تراکم خاصی را تحمل نماید. نمی توان با ماشین بافت فرش 700 شانه فرش 1500 شانه بافت. حداقل باید گفت ماشین باید حتما ارتقا پیدا کند. تراکم بیشتر موجب استحکام فرش می‌شود. هرچه شانه و تراکم بیشتر باشد نقشه و طرح ظریفتر خواهد بود. اما تراکم خیلی زیاد موجب می‌شود نقش‌ها تو در تو و مغشوش از کار در بیایند.

از این رو باید در هنگام بافت و انتخاب فرش به این نکته دقت شود. در حقیقت مهمترین عاملی که باعث می‌شود قیمت فرش‌های ماشینی با یکدیگر تفاوت داشته باشد، همین تراکم و شانه است. البته باید دانست که قیمت فرش ماشینی را تنها همین عامل تعیین نمی‌کند.

فرش کلاسیک :

اصطلاح فرش ماشینی کلاسیک بعد از ابداع انواع فرش‌ های فانتزی  به بازار آمد. فرش کلاسیک ماشینی در حقیقت همان فرشی است که طرح و نقشهای شبیه به قالی‌های دست بافت دارند.

این فرش‌ها در ابتدا برای رقابت با فرش دست بافت به بازار امدند اما با پیشرفت صنعت فرش خیلی سریع بهبود پیدا کردند و کیفیت خوبی یافتند. بالا رفتن کیفیت این فرش مشتریان زیادی را به سمت خرید ان سوق داد. فرش ماشینی کلاسیک چنانچه گفته شد نقشه و طرح سنتی دارد. بعنوان مثال نقش شکارگاه. این نقش‌ها هر کدام در بافت قالی‌های دست بافت به شهر و استانی خاص متعلق است.

اما صنعت فرش همه نقشه‌ها را در یک کارخانه می‌تواند ببافد. بافت قالی ماشینی به دستگاه‌های خاصی نیاز دارد. در ابتدا بافندگان مجبور بودند برای هر بافت هر رج یک قالی تعداد کارت تهیه کنند که نقشه بافت روی این کارت‌ها طراحی شده بود از این رو کارگر کارخانه باید مواظب بود که کارت‌ها با شماره درست در ماشین بافت قرار بگیرند.

گاهی اتفاق می‌افتاد که کارت جابجا در ماشین قرار می‌گرفت از این رو بافت اشتباه انجام می‌شد. امروزه با مجهز شدن ماشین بافت فرش این اشتباهات بسیار کم شده است.تهیه کارت نیز خودش کار زیادی دارد از این رو بافت فرش ماشینی با نقشه خاص مستلزم زمان زیادی است. قالی ماشینی و سایر انواع فرش در ماشینی بافت دو طرفه بافته می‌شوند. یعنی هنگامی که کار بافت یک نقشه خاص تمام می‌شود، دو قالی با مشخصات یکسان از دستگاه بافت فرش بیرون می‌اید.

قالی‌های ماشینی با نخ‌های متفاوتی بافته می‌شوند، بالاترین کیفیت نخ به اکریلیک – دانه اناری – هیت ست شده مربوط است و فرش پلی استر که برای مناطق مرطوب بافته می‌شود نیز کیفیت مناسبی دارد. فرش ماشینی سنتی یا کلاسیک از تعداد رنگ‌های محدودی نیز برخوردار است. مثلا فرش 700 شانه ماشینی 8 رنگ و در نهایت 12 رنگ دارد. قالی‌های با تراکم و شانه‌ی بالاتر نیز حداکثر ده رنگ است. اما با ابداع فرش کلاریس در فرش ماشینی محدودیت رنگ برداشته شد.

فرش کلاسیک ماشینی درجه یک :

در بافت فرش کلاسیک ماشینی باید قرقره‌های رنگ برای بافت فرش در اول در دستگاه قرار گیرند. از این رو در صورت اینکه قرقره ای تمام بشود کارگر باید برای ان جایگزین انتخاب کند.

گاهی اتفاق می‌افتد که قرقره با رنگی پرنگ یا کم رنگ ‌تر از قرقره اولی جایگزین گردد. در این صورت می‌گوییم؛ فرش ایراد رنگی پیدا کرده است. فرش ماشینی باید با کمترین ایراد به بازار ارسال شود بنابراین اگر تفاوت رنگ کاملا مشهود باشد،آن فرش از درجه یک یا یک و نیم به درجه دو یا سه تنزل پیدا می‌کند و چه بسا به فرش بازیافتی تبدیل شود.

البته قالی ماشینی ممکن است عیوب دیگری هم مانند نخ کش شدن و یا ترک خوردن پیدا نماید که باز هم در این صورت از کیفیتش کاسته می‌شود. در حال حاضر فرش کلاسیک ماشینی که به بازار  می‌اید درجه یک یا یک و نیم و یا دو دارد. از این رو با استاندارد و ایزوهای مختلف مطابقت می‌کند و قیمت‌های متفاوتی دارد.

فرش کلاسیک رنگ‌ها و نقشه‌ های زیبا و ملایمی دارد. معمولا نقشه‌های این فرش‌ها با نقشه‌ های فرش کلاسیک دست بافت یکی هستند. چرا که در ابتدا برای رقابت با بازار فرش دستبافت بوجود امدند. به تدریج فرش ماشینی راه و بازار خود را پیدا کرد و اکنون فرش‌های ماشینی ایران در کشورهای دیگر هم بازار خوبی دارد. معمولا فرش ماشینی کلاسیک را برای خانه‌های کلاسیک می‌خرند تا شکوه معماری ان را بیشتر نشان دهند.

به خصوص فرش‌های با تراکم بالا مانند 1200 شانه و 1500 شانه که نشان دهنده کیفیت و ظرافت بسیار بالای فرش ماشینی است و بافت ان شباهت بسیار نزدیکی به فرش دست بافت دارد- تا انجا که این فرش‌ها را دست بافت گونه خوانده‌اند- باعث می‌شود، در خانه‌هایی که سبک معماری ان‌ها کلاسیک است خوش بنشینند و زیبایی ان را دو چندان نمایند. فرش معمولا در این خانه‌ها اولین وسیله‌ ایست که خریده می‌شود و بقیه وسایل منزل مانند پرده با آن ست می‌شوند.