در بازهی تاریخی صنعت فرش ایران، فرش در میان ایرانیان از جایگاه بسیار ویژه ای برخوردار بوده است. فرش ها و قالی هایی که بافته شده است، طرح و نقوشی که دارند، از عقاید و آداب و رسوم مردمان همان منطقه الهام گرفته شده است. یکی از مرغوبترین و پرطرفدارترین فرش های دستبافت اصیل ایرانی، فرش های قشقایی هستند و قدمت تاریخی بسیار بالایی دارند.
اگر بخواهیم یک بررسی تاریخی از قالی های قشقایی داشته باشیم، و از تاریخچه ی فرش های قشقایی صحبت کنیم، قشقایی ها یک قبیله ی عشایری هستند که از ایل های مختلف قبیله ای تشکیل شده اند که از قرن شانزدهم در ایران متحد شده اند. آنها به یک زبان ترکی صحبت می کنند ، و تعداد زیادی از آنها ترکمن تبار هستند.
آنها در استان فارس در جنوب غربی ایران واقع شده اند؛ البته که آنها در قسمت های دیگر ایران اعم از اصفهان، خوزستان، چهارمحال بختیار، بوشهر و … هم یافت می شوند. قشقایی ها عشایر چوپان هستند و با گله های خود در بین مراتع تابستانی و زمستانی در مناطقی نزدیک کوههای زاگرس کوچ میکنند.
آنها از بافنده های ماهر و پرکار هستند و سنتی بافی از قرن ها پیش دارند. طبق برخی تخمین ها ، امروز نزدیک به 400000 قشقایی در ایران زندگی می کنند هنوز هم تعدادی از قشقایی ها بصورت عشایری زندگی میکنند و شغلشان دامداری است.
از نظر تاریخی ، بازار فرش و منسوجات آنها شیراز، ایران بوده است که بین مراتع تابستانی و زمستانی آنها واقع شده است.
بافندگان قشقایی ها با استفاده از پشم های دستی ریسیده شده و با رنگهای گیاهی و نقشه های گل و گیاه ، علاوه بر فرشهایی که به صورت سنتی طراحی شده اند ، فرشهای فوق العاده زیبای گبه را نیز بافته اند. اینجا یک گبه بسیار زیبا است که در حال حاضر موجود است. برای اطلاعات بیشتر در مورد فرش های گبه ، به سایت فروش آنلاین ما مراجعه کنید.
رنگ و نقش های فرش های قشقایی
رنگ هایی که بیشتر در نقشه و الگوی فرش های قشقایی مورد استفاده قرار می گیرند قرمز ، آبی زیبا با سایه های متنوع ، سرمه ای ، عاجی ، گاهی زرد و سبز روشن است. آنها با استفاده از پشم ، با یک تا دو ردیف پود بافته می شوند. پودها معمولاً قرمز هستند.
همه فرشهای قدیمی قشقایی با پشمهایی که به دست چرخانده شده و دارای رنگ های گیاهی بودند ، بافته می شدند ، همچنین جدیدترین تولید فرشهای قشقایی با بهترین کیفیت که در حال حاضر در بازار موجود است.
برخی از فرشهای جدید ممکن است با تارهای پنبه ای بافته شوند. رایج ترین نقوش دیده شده در فرش های قشقایی عبارتند از درخت ، پرنده ، خورشید ، گلهای مختلف مانند گلهای هشت گلبرگ و شش گلبرگ ، نیلوفرهای ، آفتابگردان معمولی و سایر نقوش و الگوهای سنتی مانند درختان خرما ، ماهی ، شیر ، طاووس الگوهای بسیار ظریف هستند.
فرش های قشقایی به چه طرح ها ، رنگ ها و الگوهایی شناخته می شوند؟
زنان قشقایی از سنین پایین شروع به یادگیری بافت می کنند زنجیرهای سمت راست و چپ (که بعضاً به آنها صحافی کناری گفته می شود) معمولاً دو رنگ هستند که به آن می گویند طرح میله سلمانی. در قسمت زیر می توانید چند نمونه از فرش های قشقایی را مشاهده کنید.
یکی از ویژگی های نقشه ی فرش های قشقایی این است که بیشتر این فرش ها، بصورت ذهنی بافته می شوند و نقشه ی قبلی ندارند.
بافندگانی که این فرش ها رامی بافند، نقشه ها یآنها را با توجه به حرفه ای بودنشان و آداب و عقایدشان انتخاب می کنند. اغلب طرح و نقش هایی را انتخاب می کنند که از نسل ها و سال های گذشته در بافت فرش های قشقایی به کار می گرفتند.
برای رنگ آمیزی نخهای پشمی که در گلیم بافی استفاده می شود از رنگهای گیاهی یا رنگهای شیمیایی استفاده می شود. قدیمی ترین فرش های قشقایی بیش از هشت رنگ متمایز ندارند و فقط در فرشهای بافته شده در اواخر قرن دوازدهم هجری تعداد رنگها از 10 نوع ر نگ بیشتر است و در اواسط قرن سیزدهم به 14 نوع رنگ می رسد.
لازم به ذکر است که رنگ قرمز تیره خاص (معروف به قرمز ایرانی) در هنر قالی بافی قشقایی یک رنگ اساسی و اصلی است. این رنگ قرمز بیشتر در رنگ ترنج ها استفاده می شود و گاهی اوقات زمینه ی فرش هم به این رنگ است، اما در قسمت حاشیه ی فرش به ندرت از رنگ قرمز استفاده می شود. برای رنگ آمیزی پس زمینه فرش ، گرامی ترین رنگ در میان قشقایی ها آبی فیروزه ای و پس از آن سبز و همچنین سفید است.
تفاوت فرش قشقایی اصیل ایرانی و فرش هایی که به طرح قشقایی بافته میشوند، چیست؟
طرح های فرش قشقایی را می توان در هرجایی که فرش شرقی بافته می شود تولید شود. اگر در ایران توسط بافندگان قشقایی بافته شود ، فرش یک فرش اصیل قشقایی است. اگر در جای دیگر بافته شود ، فقط به عنوان یک طرح و نقشه ی قشقایی محسوب می شود.
فرش های قشقایی بیشتر نرم و تقریبا ظریف و نازک هستند و این تفاوت است که آنها رابا دیگر فرش های ایرانی متمایز کرده است. گره ها در فرش های قشقایی هم به صورت متقارن (ترکی) و هم به صورت نامتقارن (فارسی) بافته می شوند.
یکی از مزایای این نوع فرش های بافته شده به ویژه فرش های قشقایی این است که هر چقدر از آنها استفاده شود ، ارزش آنها افزایش می یابد. بزرگتر ، با ارزش تر!
بیشتر فرش های قدیمی قشقایی از پشم ساخته می شوند. قشقایی ها ، منحصراً برای بافتن فرشهای بسیار ظریف و ظریف ، از نخ و بندرت ابریشم استفاده می کردند. اما امروزه کمبود پشم طبیعی باعث شده که فرش های قشقایی بیشتر از نخ (پنبه) بافته شود.
بنابراین فرشهای اصلی پشمی قشقایی کمیاب هستند. در استان فارس اغلب فرش ها و گلیم ها توسط زنان و دختران عشایری آنجا بافته می شود. گلیم و قالی های قشقایی نه تنها در ایران بلکه در کشورهای دیگر نیز، به دلیل اصالت و زیبایی نقشه اش و رنگ های متنوعی که در آنها به کار برده می شود و کیفیت و بافت عالی که دارند، شناخته شده است.
بخش عمده و اصلی بافندگی فرش های دستبافت از اول تا آخرش در ایران توسط زنان انجام می شود و امروزه علاوه بر شهرهایی که نام بردیم، در دیگر شهر و روستاهای ایران نیز، فرش های قشقایی بافته می شود.
