بافندگی فرش ماشینی : در بخش قبل توضیحاتی در مورد مقدمات بافندگی آوردیم. در این قسمت، به توضیح نحوه آماده سازی ماشین بافندگی خواهیم پرداخت. فرش تشکیل می شود. بدیهی است نحوه و کیفیت انجام عملیات در این مرحله، تأثیر بسیار مهمی بر کیفیت فرش تولیدی خواهد داشت.
3 – 4- مرحله بافندگی
بدون شک مرحله بافندگی، مهم ترین مرحله در تولید فرش ماشینی است. در این مرحله، ساختار سه بعدی فرش تشکیل می شود. بدیهی است نحوه و کیفیت انجام عملیات در این مرحله، تأثیر بسیار مهمی بر کیفیت فرش تولیدی خواهد داشت.
در این قسمت، نحوه آماده سازی ماشین بافندگی، انواع روش های بافندگی فرش، اجزای مختلف ماشین بافندگی و انواع ساختار های بافت فرش ماشینی تشریح خواهد شد.
۱ – ۳ – ۴ – عملیات آماده سازی ماشین بافندگی
برای آن که بتوان عملیات بافندگی بر روی ماشین فرش بافی را شروع نمود، به مجموعه ای از عملیات برای آماده سازی ماشین بافندگی نیاز می باشد.
با توجه به آن که برای بافت هر فرش، احتیاج به سه نوع مواد اولیه متفاوت یعنی چله، نخ های پود و نخ های خاب می باشد، بنابراین عملیات آماده سازی ماشین و تغذیه هریک از این مواد به ماشین نیز متفاوت خواهد بود. در بین این سه نوع مواد اولیه، نخ پود نیاز به آماده سازی خاصی ندارد.
در ماشین های بافندگی بی ماکو، بوبین های نخ پود اعم از جوت، پنبه \پلی استر و یا پلی استر فیلامنتی صرفا در قفسه دستگاه های رزرو پود در کنار ماشین بافندگی جای داده می شوند.
سپس سرنخ پود از داخل دستگاه رزرو پود و راهنماهای نخ عبور داده شده، به ریی تغذیه می شوند. چنان چه ماشین بافندگی از نوع ماکویی باشد، به طور طبیعی نیاز به عملیات پر کردن ماکو با کپس (جوت) قبل از شروع بافت خواهد بود.
با توجه به تعداد سرنخ های چله و خاب که بالغ بر هزاران سرنخ می باشد، تغذیه هر یک از آنها به ماشین بافندگی قبل از شروع بافت، نیاز به عملیات زمان بر و کاملی دارد که به طراحی چله و طراحی نخ خاب (طراحی رنگ) شناخته می شوند. در ادامه به طور مختصر به نحوه انجام هر یک از آنها اشاره می شود.
۱ – ۱ – ۳ – ۴ – طراحی چله و سربندی
و پس از آن که غلتک چله های پر به وسیله جرثقیل در محل استقرار خود یعنی پشت ماشین بافندگی قرار گرفتند، صدها سرنخ چله از روی هریک از آنها باز شده به سمت نقطه بافت (جلوی ماشین) هدایت می شوند.
دسته نخ های چله اجبارا مسیر معینی را طی می کنند که شامل عبور از میله های راهنما یا مقسم، عبور از میل میلکها، عبور از لابه لای دندانه های شانه بافندگی و سپس درگیری با نخهای پود و قرار گرفتن در بافت برزنت و فرش می باشد. فرآیند فوق را «طراحی چله» یا «نخ کشی» می گویند.
از آن جایی که بیش از هزاران سرنخ چله در پشت هر ماشین بافندگی قرار دارد، هدایت آنها و یا به عبارتی انجام عملیات طراحی چله به دقت، مهارت و تجربه بالایی نیاز دارد.
طی این عملیات، گروه چند نفره طراحان حرفه ای، سرنخهای چله را باز نموده با استفاده از شانه های دستی شانه می کنند تا کاملا موازی و منظم شوند.
سپس آنها را از رو و یا زیر میله های مقسم عبور می دهند. در ادامه هر یک از نخ های چله از داخل چشم یک میل میلک چله عبور داده می شوند. به عبارت دیگر به ازای هر سرنخ چله، یک میل میلک مخصوص همان چله در نظر گرفته شده است.
میل میلکها که تعدادشان به هزاران عدد می رسد، بین تعدادی قاب ورد تقسیم و از قبل داخل آنها چیده شده اند. بدین ترتیب با حرکت هر ورد به سمت بالا، دسته ای از نخهای چله نیز به بالاحرکت کرده، دهنه بافت را برای پودگذاری باز می کنند.
پس از عبور چله ها از داخل میل میلکها، آنها با نظم بالایی از لابه لای دندانه های شانه بافندگی عبور داده می شوند. از آن جایی که تعداد دندانه های شانه ماشین بافندگی بسیار کمتر از تعداد سرنخ های چله می باشد، از فاصله هر دو دندانه مجاور چند سرنخ چله (معمولا ۳ سرنخ) عبور داده می شود.
بدین ترتیب نخهای چله به انتهای مسیر خود یعنی منطقه ی بافت رسیده، در اثر تداخل با نخهای پود حین فرآیند تشکیل دهنه و پودگذاری، برزنت فرش را تشکیل میدهند. بافته شدن برزنت فرش به معنای پایان عملیات طراحی چله می باشد.
معمولا بسته به نوع طرح بافت برزنت و تراکم طولی فرش در حال بافت، هر چند روز (بین ۱۰ تا ۵۰ روز) یک بار، نخ چله یک غلتک چله تمام می شود.
قبل از اتمام هرچله، نشانه های رنگی که قبلا در فواصل چند متری از انتهای چله پیچیده شده روی آن غلتک به هنگام چله پیچی در نظر گرفته شده است، هشدار لازم را به اپراتور ماشین بافندگی میدهد.
پس از اتمام هر چله، دسته سرنخ های چله با چسب نواری در چند نقطه به هم چسبانده می شوند تا نظم آنها از بین نرود. سپس نخ های چله به کمک قیچی بریده شده، غلتک چله خالی آماده برداشتن از پشت ماشین بافندگی می شود.
پس از جایگزین کردن غلتکهای پر به جای غلتکهای خالی، سرنخ های چله جدید به وسیله دست طراحان با تجربه و یا به کمک ماشین گره زن عینا به سرنخ های چله قبلی گره زده می شوند.
تعداد سرنخ های قدیم و جدید یکسان است و در نتیجه هرنخ چله جدید به یکی از سرنخ های بریده شده چله قدیمی گره زده میشوند. این عملیات را «سربندی چله» می گویند.
امروزه برای کاهش زمان توقف ماشین جهت سربندی چنه و در نتیجه افزایش راندمان تولید، از ماشین های گره نزن اتوماتیک استفاده می شود.
۲ – ۱ – ۳ – ۴ -طراحی نخ های خاب (طراحی رنگ)
نخ های خاب نیز مانند نخ های چله نیاز به نخ کشی (طراحی) دارند با این تفاوت که معمولا در یک ماشین فرش بافی، تعداد نخهای خاب بسته به تعداد رنگ و شانه فرش، تا چندین برابر (سه تا چهار برابر) تعداد نخهای چله می باشد.
چندین هزار بوبین که گاه تعداد آنها در ماشین های ۱۰۰۰ و ۱۲۰۰ شانه به بیش از ۲۰ هزار بوبین می رسد، در داخل قفسه یک طبقه (گریل) یا دوطبقه (جامبوکریل) نصب شده در پشت ماشین بافندگی فرش چیده میشوند (در مورد تعداد و نحوه چیدمان بوبین های نخ خاب در داخل کریل در قسمتهای بعدی کتاب مفصلا توضیح داده میشود).
سرنخ های رنگی با نظم بالا و براساس رنگبندی فرش مورد نظر از داخل کریل به پشت ماشین منتقل می شوند. کشیدن نخهای خاب رنگی از کریل به پشت ماشین بافندگی، عبور دادن آنها از میله های راهنما، گذراندن هر سرنخ از داخل چشم یک میل میلک رنگ، عبور دادن نخ های خاب از لابه لای دندانه های شانه ماشین و در نهایت درگیر کردن سرنخ های رنگی در داخل بافت مجموعه عملیاتی هستند که به آن «طراحی نخهای خاب» یا «طراحی رنگ» می گویند.
حساسیت طراحی رنگ بسیار بیشتر از طراحی چله است، چون کوچکترین اشتباه در عبور دادن نخ های رنگی و یا جابه جایی نخها، منجر به معیوب شدن نقشه فرش خواهدشد.
هر سرنخ خاب رنگی از چشم یک میل میلک اختصاصی عبور داده می شود. بنابراین به تعداد سرنخهای خاب، میل میلک رنگ در ماشین بافندگی تعبیه می شود.
هر یک از این میل میلکها با استفاده از یک نخ (موسوم به هارنیش) به ژاکارد ماشین متصل می باشد. پس از عبورنخهای خاب از میل میلکها، آنها را به صورت دسته ای از لابه لای دندانه های شانه بافندگی عبور می دهند.
از آنجایی که تعداد سرنخ های خاب رنگی چندین برابر (گاه ۱۵ تا ۲۰ برابر) تعداد دندانه های شانه می باشد، بیش از یک نخ خاب از فضای بین دو دندانه متوالی شانه عبور داده می شوند.
بدیهی است عبوردادن هزاران سرنخ از لابه لای دندانه های شانه، به تجربه و مهارت بالایی نیاز دارد که تنها طراحان حرفه ای توان انجام آن را دارند.
پس از عبور نخ های خاب از میل میلک و شانه، طراحان نخهای خاب عبور داده شده را به سمت جلوی ماشین می کشند که به این عمل اصطلاحا «پیش کشی» می گویند.
این اقدام برای رساندن سرنخ های خاب رنگی به منطقه بافت فرش و درنتیجه درگیر کردن آنها در داخل بافت میباشد.معمولا طراحی نخ های خاب (طراحی رنگ) برای اولین بار بر روی ماشین بافندگی که در حال راه اندازی است، انجام می شود.
این عملیات بسیار زمان بر می باشد به گونه ای که برای تکمیل آن و راه اندازی ماشین بافندگی، گاه تا چند روز زمان نیاز می باشد.
چنان چه در فرآیند تولید فرش، نیاز به تغییر یک یا چند رنگ از نخهای خاب باشد (که اصطلاحا به آن تعویض رنگ می گویند)، طراحی مجددی صورت نمی گیرد و صرفا سرنخ های خاب جدید به انتهای نخهای خاب قبلی گره زده می شود.
در این صورت پس از اتمام عملیات گرہزنی که معمولا به صورت دستی و توسط گروه طراحی و یا بافنده و کمک بافنده ماشین انجام می شود، عملیات پیش کشی نخهای خاب جدید و درگیر کردن آنها در بافت فرش صورت می گیرد.
مراحل تولید فرش ماشینی ( فصل 4 ، بخش 1 ) – مرحله مقدمات بافندگی
مراحل تولید فرش ماشینی ( فصل 4 ، بخش 3 ) – انواع روش های بافندگی فرش
